โครงการพัฒนาแบบยั่งยืนจากการเลี้ยงถึงการแปรรูปผลิตภัณฑ์อาหารปลอดภัย "ไข่ผํากรีนโปรตีน"

ผู้รับผิดชอบ ให้ข้อมูล : ผศ.ดร.พันธิวา แก้วมาตย์

ความสอดคล้องกับยุทธศาสตร์มหาวิทยาลัย : พันธกิจสัมพันธ์เพื่อการพัฒนาท้องถิ่นอย่างสร้างสรรค

แหล่งงบประมาณ : งบประมาณแผ่นดิน

กลุ่มเป้าหมาย : ชุมชน

พื้นที่ดำเนินงาน : บ้านเขวาใหญ่ ตำบล เขวาใหญ่ อำเภอ กันทรวิชัย จังหวัด มหาสารคาม 44150

ระยะเวลาดำเนินงาน : 4 มกราคม 2568 – 6 มีนาคม 2568

วัตถุประสงค์โครงการ :
1. เพื่อนำความรู้ทางด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีไปใช้ในการเพิ่มมูลค่าผลผลิตของชุมชนให้มีความพร้อมในการจัดจำหน่าย
2. ส่งเสริมการแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์อาหารโปรตีนสูง เช่น เครื่องดื่ม ผงโปรตีน หรือวัตถุดิบอาหารเสริม
3. เพื่อพัฒนาแบรนด์และบรรจุภัณฑ์ที่ตอบโจทย์ของชุมชน

กิจกรรมหลัก :
กิจกรรมที่ 1 ยกระดับโรงเรือนให้ได้มาตรฐาน GAP โดยถ่ายทอดความรู้ในเรื่อง การออกแบบโรงเรือนระบบปิด การเพาะปลูกด้วยระบบโรงเรือนอัจณริยะ การควบคุมสภาวะแวดล้อม และการออกแบบโรงเรือนอัจณริยะอย่างง่าย ซึ่งจัดกิจกรรมขึ้นใน วันที่ 2-3 พฤษภาคม 2568 ณ นานาฟาร์ม บ้านเขวาใหญ่ อ.กันทรวิชัย จ.มหาสารคาม กิจกรรมที่ 2 การเพิ่มมูลค่าไข่น้ำด้วยการแปรรูปผลิตภัณฑ์ ถ่ายทอดความรู้ในเรื่อง หลักการแปรรูปอาหารจากไข่ผำ การผลิตและการเพิ่มมูลค่า การเก็บรักษา และแปรรูปผลิตภัณฑ์โดยการอบแห้ง และรูปลักษณ์ของผลิตภัณฑ์อบแห้ง ซึ่งจัดกิจกรรมขึ้นใน วันที่ 5 พฤษภาคม 2568 ณ นานาฟาร์ม บ้านเขวาใหญ่ อ.กันทรวิชัย จ.มหาสารคาม และกิจกรรมที่ 3 พัฒนาฉลากและบรรจุภัณฑ์ร่วมกับชุมชน และกิจกรรมส่งเสริมการขาย ถ่ายทอดความรู้ในเรื่อง การเพิ่มมูลค่าให้กับผลิตภัณฑ์ชุมชน แหล่งตลาดของผลิตภัณฑ์ชุมชน การจัดจำหน่าย ตลาดชุมชน ร้านค้าออนไลน์ ซึ่งจัดกิจกรรมขึ้นใน วันที่ 8-9 พฤษภาคม 2568 ณ นานาฟาร์ม บ้านเขวาใหญ่ อ.กันทรวิชัย จ.มหาสารคาม

จำนวนผู้เข้าร่วมโครงการ : 40 คน

งบประมาณที่ใช้ : 80,000 บาท

ผลลัพธ์ที่เกิดขึ้น :
ดำเนินการถ่ายทอดองค์ความรู้ในการเพาะเลี้ยงไข่ผำระดับครัวเรือน และร่วมพัฒนาโรงเรือนเพาะเลี้ยงไข่ผำ และกำลังดำเนินการเพื่อให้ได้โรงเรือนมาตรฐาน GAP และถ่ายทอดองค์ความรู้ในการสร้างสรรค์อาหารแล้เครื่องดื่มจากผำ
ด้านเศรษฐกิจ
- เพิ่มมูลค่าของผลผลิตเกษตร เช่น การแปรรูปเห็ดและพืชปลอดภัย
- เปิดโอกาสทางการตลาดและสร้างรายได้ที่ยั่งยืน
ด้านสังคม
- ผสมผสานความรู้เทคโนโลยีสมัยใหม่เข้ากับการเกษตรดั้งเดิม
- สร้างต้นแบบที่สามารถขยายผลสู่ชุมชนอื่น
- ส่งเสริมสุขภาพและยกระดับมาตรฐานชีวิตของคนในชุมชน
ด้านการศึกษา
- ส่งเสริมให้นักเรียนและชุมชนเรียนรู้การทำเกษตรปลอดภัยผ่านเทคโนโลยีอัจฉริยะ
- เพิ่มโอกาสในการประกอบอาชีพและสร้างรายได้จากผลผลิตที่ปลอดภัย

ด้านสิ่งแวดล้อม
- ใช้เทคโนโลยีที่ช่วยลดการใช้ทรัพยากรและสารเคมี
- สร้างรูปแบบการเกษตรที่ยั่งยืนต่อสิ่งแวดล้อม

ผลกระทบต่อชุมชน/สังคม :
1. โครงการนี้ได้นำความรู้ทางด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีไปใช้ในการเพิ่มมูลค่าผลผลิตไข่ผำของกลุ่มวิสาหกิจชุมชนกลุ่มผู้ปลูกและแปรรูปสมุนไพรบ้านเขวาใหญ่ ให้มีความพร้อมในการจัดจำหน่ายทั้งในรูปแบบการผลิตไข่ผำสด และส่งเสริมการแปรรูปเพื่อเพิ่มทางเลือกในการพัฒนาผลิตภัณฑ์
2. ส่งเสริมการแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์อาหารโปรตีนสูง โดยการนำไข่ผำเป็นวัตถุดิบการเพิ่มโปรีตีนในการทำขนมจีนเส้นสด
3. ได้ร่วมพัฒนาออกแบบฉลาก และบรรจุภัณฑ์ผลิตภัณฑ์ไข่ผำร่วมกับกลุ่มวิสาหกิจชุมชนกลุ่มผู้ปลูกและแปรรูปสมุนไพรบ้านเขวาใหญ่

ประโยชน์ต่อผู้เข้าร่วมโครงการ
1. นำความรู้ทางด้านวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีไปใช้ในการเพิ่มมูลค่าผลผลิตของชุมชนให้มีความพร้อมในการจัดจำหน่าย และได้พัฒนาโรงเรือนสำหรับการเพาะเลี้ยงไข่ผำให้มีคุณภาพตามการปฏิบัติทางการเกษตรที่ดี (Good Agricultural Practices) เป้าหมายหลักคือการผลิตสินค้าเกษตรที่มีคุณภาพ ปลอดภัยต่อผู้บริโภคและผู้ผลิต ไม่ทำลายสิ่งแวดล้อม และสามารถตรวจสอบย้อนกลับได้ และลดความเสี่ยงจากการปนเปื้อนของสารเคมี เชื้อโรค และสิ่งแปลกปลอมในผลผลิตทางการเกษตและการเพิ่มมูลค่าไข่น้ำด้วยการแปรรูปผลิตภัณฑ์
2. สามารถนำไปใช้เป็นแนวทางในการประกอบอาชีพเสริมของชุมชน ไม่ว่าจะเป็นระบบการเพาะเลี้ยง และประยุกต์ใช้ในการแปรรูปผลิตภัณฑ์ และการถนอมอาหาร

ประโยชน์ต่อหน่วยงาน/มหาวิทยาลัย
ด้านการเรียนการสอนและการพัฒนาบุคลากร
เสริมสร้างการเรียนรู้ของนักศึกษา: นักศึกษาจะได้รับโอกาสในการเรียนรู้และฝึกปฏิบัติจริงในโครงการ ตั้งแต่กระบวนการเพาะเลี้ยงไปจนถึงการแปรรูป ซึ่งเป็นการเรียนรู้แบบบูรณาการที่หาได้ยาก
พัฒนาหลักสูตรใหม่ๆ: สามารถพัฒนาหลักสูตรหรือวิชาเลือกที่เกี่ยวข้องกับไข่ผำ โปรตีนทางเลือก หรือเทคโนโลยีชีวภาพอาหาร ซึ่งสอดคล้องกับแนวโน้มของโลก
เพิ่มพูนความเชี่ยวชาญของคณาจารย์: คณาจารย์ที่เข้าร่วมโครงการจะได้รับประสบการณ์ตรงและพัฒนาความเชี่ยวชาญในสาขาที่เกี่ยวข้อง ทำให้มีศักยภาพในการเป็นผู้เชี่ยวชาญระดับประเทศ

ประโยชน์ต่อชุมชน/สังคม
ถ่ายทอดองค์ความรู้สู่ชุมชน: มหาวิทยาลัยสามารถถ่ายทอดเทคโนโลยีและองค์ความรู้การเพาะเลี้ยงและแปรรูปไข่ผำให้กับเกษตรกรและชุมชน เพื่อสร้างอาชีพและเพิ่มรายได้
สร้างความมั่นคงทางอาหาร: การพัฒนาไข่ผำเป็นแหล่งโปรตีนทางเลือกจะช่วยสร้างความมั่นคงทางอาหารในระดับท้องถิ่นและระดับประเทศ โดยเฉพาะในภาวะที่โปรตีนจากเนื้อสัตว์มีราคาสูง
ส่งเสริมสุขภาพประชาชน: ผลิตภัณฑ์จากไข่ผำที่เป็นอาหารปลอดภัยและมีโปรตีนสูงจะช่วยส่งเสริมสุขภาพที่ดีให้กับประชาชน
สร้างภาพลักษณ์ที่ดีแก่มหาวิทยาลัย: โครงการที่ตอบสนองความต้องการของสังคมและเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมจะช่วยเสริมสร้างภาพลักษณ์ที่ดีและความน่าเชื่อถือให้กับมหาวิทยาลัย

การมีส่วนร่วมของนักศึกษา/บุคลากร :
ประโยชน์ต่อชุมชน/สังคม
ถ่ายทอดองค์ความรู้สู่ชุมชน: มหาวิทยาลัยสามารถถ่ายทอดเทคโนโลยีและองค์ความรู้การเพาะเลี้ยงและแปรรูปไข่ผำให้กับเกษตรกรและชุมชน เพื่อสร้างอาชีพและเพิ่มรายได้
สร้างความมั่นคงทางอาหาร: การพัฒนาไข่ผำเป็นแหล่งโปรตีนทางเลือกจะช่วยสร้างความมั่นคงทางอาหารในระดับท้องถิ่นและระดับประเทศ โดยเฉพาะในภาวะที่โปรตีนจากเนื้อสัตว์มีราคาสูง
ส่งเสริมสุขภาพประชาชน: ผลิตภัณฑ์จากไข่ผำที่เป็นอาหารปลอดภัยและมีโปรตีนสูงจะช่วยส่งเสริมสุขภาพที่ดีให้กับประชาชน
สร้างภาพลักษณ์ที่ดีแก่มหาวิทยาลัย: โครงการที่ตอบสนองความต้องการของสังคมและเป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมจะช่วยเสริมสร้างภาพลักษณ์ที่ดีและความน่าเชื่อถือให้กับมหาวิทยาลัย

การบูรณาการกับการเรียนการสอน (ระบุรายวิชา และวิธีการใช้ประโยชน์)
รายวิชา ระบบวิทยาและความหลากหลายทางชีวภาพ (2011216)
วิธีการใช้ประโยชน์ บรรยายในหัวข้อทรัพยากรชีวภาพในท้องถิ่น และการนำไปใช้ประโยชน์ โดยการใช้ไข่ผำเป็นส่วนประกอบในการทำอาหารและเครื่องดื่ม เพื่อสร้างความแตกต่างจากอาหารและเครื่องดื่มทั่วๆ ไป จากนั้นทำการอภิปรายในหัวข้อการเพิ่มมูลค่าของทรัพยากรท้องถิ่น

การบูรณาการกับการวิจัย (อธิบาย)
ด้านการวิจัยและนวัตกรรม
เป็นศูนย์กลางการวิจัยไข่ผำ: มหาวิทยาลัยจะกลายเป็นแหล่งรวมองค์ความรู้และความเชี่ยวชาญด้านไข่ผำ ตั้งแต่การเพาะเลี้ยง การสกัดโปรตีน ไปจนถึงการแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์อาหาร ทำให้เกิดการต่อยอดงานวิจัยใหม่ๆ
สร้างงานวิจัยที่ตีพิมพ์ได้: ผลการวิจัยจากโครงการมีศักยภาพสูงในการตีพิมพ์ในวารสารวิชาการระดับชาติและนานาชาติ ซึ่งจะช่วยเพิ่มจำนวนผลงานตีพิมพ์และค่า Impact Factor ของมหาวิทยาลัย
พัฒนาเทคโนโลยีและนวัตกรรม: เกิดการพัฒนาเทคโนโลยีและกระบวนการใหม่ๆ ในการเพาะเลี้ยง การสกัด และการแปรรูปไข่ผำ ซึ่งสามารถนำไปจดสิทธิบัตรหรืออนุสิทธิบัตรได้
ดึงดูดทุนวิจัย: โครงการที่มีผลงานเป็นรูปธรรมจะช่วยดึงดูดแหล่งทุนวิจัยจากภายนอก ทั้งจากภาครัฐและเอกชน ซึ่งโครงการนี้สามารถส่งเสริมผู้ประกอบการให้เข้าสู่การขอทุนสนับสนุนกับ UBI ของมหาวิทยาลัย ปีงบประมาณ 2568 ได้

ความต่อเนื่องของโครงการ :
1. พัฒนาผลิตภัณฑ์จากไข่ผำทั้งในรูปแบบอาหารและไม่ใช่อาหาร
2. แหล่งเรียนรู้ในการผลิตพืชอาหารโปรตีนสูงของชุมชน

ปัญหา/อุปสรรค :
การพัฒนาโรงเรือนให้ได้มาตรฐานการปฏิบัติทางการเกษตรที่ดี (Good Agricultural Practices) ซึ่งเป็นมาตรฐานที่กำหนดแนวทางการทำเกษตรเพื่อให้ได้ผลผลิตที่มีคุณภาพ ปลอดภัยต่อผู้บริโภค และเป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม โดยเน้นการผลิตที่ยั่งยืน ลดการใช้สารเคมี และมีการจัดการที่ดีในทุกขั้นตอนของการผลิต ต้องร่วมกันออกแบบกับเกษตรกรและใช้งบประมาณในส่วนของการก่อสร้าง ซึ่งผู้ประกอบการจะต้องมีงบประมาณสนับสนุน จากนั้นเมื่อดำเนินการแล้วการยื่นเอกสารเพื่อขอขึ้นทะเบียนการยังใช้ระยะเวลาในการดำเนินการพอสมควร

แนวทางการปรับปรุง :
ผู้ประกอบการได้นำแนวทางในการพัฒนาโรงเรือนและการเพิ่มมูลค่าไข่ผำ เสนอของบสนับสนุนเพิ่มเติมผ่านหน่วยบ่มเพาะวิสาหกิจชุมชน มหาวิทยาลัยมาหสารคาม และได้รับงบประมาณสนับสนุนในการพัฒนาโรงเรือนให้ได้มาตรฐาน

ข้อเสนอแนะต่อมหาวิทยาลัย :
ความต่อเนื่องของการพัฒนาชุมชน จนถึงการผลิตเปฌน product ที่ได้มาตรฐาน และขายได้จริง