โครงการศูนย์จัดการขยะพลาสติกชุมชนต้นแบบ

ผู้รับผิดชอบ ให้ข้อมูล : อ.ดร.ภานุวัตร รื่นเรืองฤทธิ์

ความสอดคล้องกับยุทธศาสตร์มหาวิทยาลัย : พันธกิจสัมพันธ์เพื่อการพัฒนาท้องถิ่นอย่างสร้างสรรค

แหล่งงบประมาณ : งบประมาณแผ่นดิน

กลุ่มเป้าหมาย : ชุมชน

พื้นที่ดำเนินงาน : เทศบาลตำบลผักแว่น ตำบล ห้วยแอ่ง อำเภอ เมืองมหาสารคาม จังหวัด มหาสารคาม 44000

ระยะเวลาดำเนินงาน : 15 มกราคม 2568 – 31 สิงหาคม 2568

วัตถุประสงค์โครงการ :
1. เพื่อถ่ายทอดองค์ความรู้จัดการขยะพลาสติก
2. เพื่อพัฒนาศูนย์การเรียนรู้ต้นแบบในการจัดการขยะพลาสติก

กิจกรรมหลัก :
1. จัดตั้งศูนย์การเรียนรู้ต้นแบบที่ได้รับการยกระดับด้านการจัดการขยะพลาสติก
2. การบูรณาการองค์ความรู้หรือนวัตกรรม ร่วมกับชุมชนในการบริหารจัดการทรัพยากร การแก้ปัญหาและการใช้ประโยชน์ในพื้นที่อย่างเป็นระบบ
3. ชุมชนท้องถิ่นได้รับการถ่ายทอดองค์ความรู้หรือนวัตกรรม ร่วมกับชุมชนในการบริหารจัดการทรัพยากร

จำนวนผู้เข้าร่วมโครงการ : 79 คน

งบประมาณที่ใช้ : 100,000 บาท

ผลลัพธ์ที่เกิดขึ้น :
1. ร้อยละ 30 ของประชาชนที่เข้าร่วมโครงการเกิดการตระหนักรู้ในการบริหารจัดการทรัพยากรการแก้ปัญหาและการใช้ประโยชน์ในพื้นที่
2. ร้อยละ5 ของประชาชนที่เข้าร่วมโครงการสามารถนำองค์ความรู้หรือนวัตกรรมไปแก้ไขปัญหาหรือขยายผลหรือนำไปใช้ประโยชน์

ผลกระทบต่อชุมชน/สังคม :
- ด้านเศรษฐกิจารรีไซเคิลขยะพลาสติก สร้างรายได้จากการขายขยะรีไซเคิล และยังส่งเสริมเศรษฐกิจหมุนเวียน ที่มีการนำวัสดุกลับมาใช้ใหม่ ทำให้เกิดการใช้ทรัพยากรอย่างคุ้มค่าและยั่งยืน
- ด้านสังคมช่วยสร้างจิตสำนึกและความตระหนักในการจัดการขยะ และส่งเสริมให้ประชาชนมีส่วนร่วมในการดูแลสิ่งแวดล้อม
- ด้านสิ่งแวดล้อม ช่วยลดมลพิษทางดิน น้ำ และอากาศ ที่เกิดจากการกำจัดขยะที่ไม่ถูกต้อง เช่น การเผาในที่โล่ง หรือการรั่วไหลลงสู่แหล่งน้ำ
- ด้านการศึกษาประชาชนมีความรู้และความเข้าใจเกี่ยวกับปัญหาขยะพลาสติก และแนวทางการจัดการขยะพลาสติกอย่างถูกวิธี เพื่อให้ประชาชนมีความตระหนักและมีส่วนร่วมในการแก้ไขปัญหา

การมีส่วนร่วมของนักศึกษา/บุคลากร :
บุคลากรและนักศึกษาดำเนินการสาธิตการใช้ประโยชน์จากขยะพลาดสติก

ความต่อเนื่องของโครงการ :
มีการติดตามผลการดำเนินงานทุกๆ 3 เดือน ในการนำขยะพลาสติกมาประยุกต์ใช้งาน

ปัญหา/อุปสรรค :
1. การมีส่วนร่วมของประชาชนไม่เต็มตามเป้าหมาย เป้าหมายผู้เข้าร่วม 100 คน แต่เข้าร่วมจริง 87 คน ขาดไป 13% เนื่องจากผู้เข้าร่วมคือผู้นำชุมชนและเจ้าหน้าที่ของเทศบาลซึ่งมีจำนวนน้อย
2. ข้อจำกัดด้านเวลาและทรัพยากร ระยะเวลาดำเนินโครงการ อาจไม่เพียงพอสำหรับการเปลี่ยนพฤติกรรมชุมชนที่ต้องอาศัยการรณรงค์และติดตามผลต่อเนื่องในปีต่อๆไป
3. งบประมาณจำกัด โครงการใช้งบ 100,000 บาท ซึ่งอาจไม่เพียงพอไม่ครอบคลุมการลงทุนในอุปกรณ์ เทคโนโลยี หรือกิจกรรมเสริมต่อเนื่องที่จำเป็น

แนวทางการปรับปรุง :
1. ขยายกลุ่มเป้าหมายและสร้างแรงจูงใจในการมีส่วนร่วมของประชาชน เสนอให้หน่วยงานท้องถิ่นพัฒนาระบบสิ่งจูงใจ เช่น การให้แต้มสะสมจากการนำขยะมาคัดแยก การแลกเปลี่ยนเป็นของใช้ หรือการมอบรางวัลแก่ครัวเรือน/โรงเรียนที่มีการจัดการขยะอย่างมีประสิทธิภาพ เพื่อกระตุ้นให้เกิดการมีส่วนร่วมมากขึ้นและต่อเนื่องและสร้างระบบติดตามและประเมินผลต่อเนื่อง เพื่อให้มีการติดตามและประเมินผลพฤติกรรมการจัดการขยะของประชาชนเป็นระยะ (ทุก 6 เดือน หรือทุกปี) เพื่อวิเคราะห์ผลสัมฤทธิ์และปรับปรุงกิจกรรมให้เหมาะสมกับบริบทที่เปลี่ยนแปลงไป
2. เพิ่มการสนับสนุนด้านงบประมาณและทรัพยากร ควรจัดสรรงบประมาณที่เพียงพอ หรือสร้างความร่วมมือกับองค์กรภายนอก (CSR, กองทุนสิ่งแวดล้อม, หน่วยงานรัฐ) เพื่อสนับสนุนการลงทุนด้านอุปกรณ์ เทคโนโลยี และการพัฒนาผลิตภัณฑ์รีไซเคิลให้สามารถแข่งขันได้ในเชิงพาณิชย์ รวมถึงผลักดันการรับรองมาตรฐานผลิตภัณฑ์รีไซเคิลโดยเสนอให้โครงการร่วมกับหน่วยงานมาตรฐานอุตสาหกรรม (สมอ.) หรือสำนักงานคณะกรรมการอาหารและยา (อย.) ในการผลักดันให้ผลิตภัณฑ์ที่เกิดจากการรีไซเคิล เช่น “อิฐรักษ์โลก” หรือ “ฝาปิดร่องน้ำรักษ์โลก” ได้รับการรับรองมาตรฐาน เพื่อเพิ่มความน่าเชื่อถือและโอกาสทางการตลาดเพื่อให้เกิดเศรษฐกิจหมุนเวียนในการขยายผลโครงการ

ข้อเสนอแนะต่อมหาวิทยาลัย :
มหาวิทยาลัยควรจัดตั้งศูนย์เพื่อรวบรวมขยะพลาสติกและนำมาประยุกต์เพื่อให้เกิดประโชยน์สูงสุด