โครงการกุดรังโมเดลศูนย์การเรียนรู้พลังงานสะอาดเพื่อชุมชนพอเพียง

ผู้รับผิดชอบ ให้ข้อมูล : ผศ.ดร.ชวิศร ปูคะภาค

ความสอดคล้องกับยุทธศาสตร์มหาวิทยาลัย : พันธกิจสัมพันธ์เพื่อการพัฒนาท้องถิ่นอย่างสร้างสรรค

แหล่งงบประมาณ : งบประมาณแผ่นดิน

กลุ่มเป้าหมาย : ชุมชน

พื้นที่ดำเนินงาน : บ้านหนองน้ำใส ตำบล กุดรัง อำเภอ กุดรัง จังหวัด มหาสารคาม 44130

ระยะเวลาดำเนินงาน : 2 เมษายน 2568 – 31 สิงหาคม 2568

วัตถุประสงค์โครงการ :
1. เพื่อพัฒนาศูนย์การเรียนรู้ต้นแบบด้านพลังงานทดแทนที่บูรณาการองค์ความรู้จากมหาวิทยาลัยร่วมกับภูมิปัญญาท้องถิ่น สำหรับเป็นแหล่งเรียนรู้และถ่ายทอดเทคโนโลยีด้านพลังงานทดแทนที่เหมาะสมกับบริบทของชุมชนในอำเภอกุดรัง
2. เพื่อพัฒนาศักยภาพของประชาชนในท้องถิ่นให้มีความรู้ความเข้าใจด้านพลังงานทดแทน สามารถนำองค์ความรู้ไปประยุกต์ใช้ในการบริหารจัดการพลังงานในครัวเรือนและชุมชนได้อย่างมีประสิทธิภาพตามแนวทางเศรษฐกิจพอเพียง

กิจกรรมหลัก :
กิจกรรมที่ 1 อบรมเชิงปฏิบัติการการจัดทำแผนพัฒนาการจัดตั้งศูนย์การเรียนรู้พลังงานสะอาดเพื่อชุมชนพอเพียง
กิจกรรมที่ 2 การอบรมเชิงปฏิบัติการพัฒนาศูนย์การเรียนรู้พลังงานสะอาดเพื่อชุมชนพอเพียง
กิจกรรมที่ 3 การจัดทำคู่มือการใช้งานนวัตกรรมเครื่องอบแห้งพลังงานสะอาดเพื่อชุมชนยั่งยืน
กิจกรรมที่ 4 จัดตั้งศูนย์การเรียนรู้ต้นแบบกุดรังโมเดลศูนย์การเรียนรู้พลังงานสะอาดเพื่อชุมชนพอเพียง

จำนวนผู้เข้าร่วมโครงการ : 130 คน

งบประมาณที่ใช้ : 100,000 บาท

ผลลัพธ์ที่เกิดขึ้น :
ร้อยละของประชาชนที่เข้าร่วมโครงการเกิดการตระหนักรู้ในการบริหารจัดการทรัพยากรการแก้ปัญหาและการใช้ประโยชน์ในพื้นที่ ร้อยละ 40
ร้อยละของประชาชนที่เข้าร่วมโครงการสามารถนำองค์ความรู้หรือนวัตกรรมไปแก้ไขปัญหาหรือขยายผลหรือนำไปใช้ประโยชน์ ร้อยละ 5

ผลกระทบต่อชุมชน/สังคม :
ด้านเศรษฐกิจ
1. ลดค่าใช้จ่ายด้านพลังงานของครัวเรือนและชุมชนผ่านการใช้พลังงานทดแทน
2. สร้างโอกาสในการพัฒนาอาชีพและรายได้จากการใช้นวัตกรรมพลังงานสะอาด เช่น เครื่องอบแห้งพลังงานสะอาด
3. เกิดการกระจายรายได้ในชุมชนจากการดำเนินกิจกรรมและการบริหารจัดการศูนย์การเรียนรู้

ด้านสังคม
1. เกิดศูนย์การเรียนรู้ต้นแบบที่เป็นแหล่งถ่ายทอดความรู้และเทคโนโลยีพลังงานสะอาดสู่ชุมชน
2. สร้างความเข้มแข็งให้ชุมชนผ่านการมีส่วนร่วมในการบริหารจัดการพลังงานท้องถิ่น
3. เกิดเครือข่ายความร่วมมือระหว่างมหาวิทยาลัย หน่วยงานภาครัฐ และชุมชนในการพัฒนาพลังงานทดแทน

ด้านสิ่งแวดล้อม
1. ลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกจากการใช้พลังงานสะอาดทดแทนพลังงานฟอสซิล
2. ส่งเสริมการใช้ทรัพยากรธรรมชาติในท้องถิ่นอย่างยั่งยืน
3. สร้างความตระหนักและจิตสำนึกในการอนุรักษ์พลังงานและสิ่งแวดล้อมแก่ชุมชน

การมีส่วนร่วมของนักศึกษา/บุคลากร :
การมีส่วนร่วมของนักศึกษา
1. เข้าร่วมกิจกรรมในพื้นที่
-นักศึกษาอย่างน้อย 20 คนมีส่วนร่วมในการอบรมและฝึกปฏิบัติจริง
-ได้เรียนรู้ผ่าน การบูรณาการรายวิชา เช่น วิชา เทคโนโลยีพลังงานทดแทน วิชา ชีวิตกับการอนุรักษ์พลังงานอย่างยั่งยืน
2. ฝึกปฏิบัติและเก็บประสบการณ์จริง
-ทดลองใช้นวัตกรรม เช่น เครื่องอบแห้งพลังงานสะอาด
-มีส่วนร่วมในกิจกรรมถ่ายทอดความรู้ให้กับชุมชน
3. พัฒนาทักษะและสร้างนวัตกรรม
-ฝึกคิดเชิงวิพากษ์ วิเคราะห์ต้นทุนพลังงาน และออกแบบระบบที่เหมาะสม
-สร้างสื่อการเรียนรู้และนวัตกรรมการสอนที่เหมาะกับชุมชน

การมีส่วนร่วมของบุคลากร
1. ผู้รับผิดชอบโครงการ
-อาจารย์จากสถาบันวิจัยและพัฒนา มหาวิทยาลัยราชภัฏมหาสารคาม รับผิดชอบในการวางแผน ดำเนินการ และประเมินผล
2. การถ่ายทอดองค์ความรู้
-บุคลากรทำหน้าที่เป็นวิทยากรอบรม ถ่ายทอดทักษะการใช้พลังงานสะอาด เช่น การออกแบบ ติดตั้ง และบำรุงรักษาระบบพลังงานทดแทน
3. การบูรณาการกับงานวิจัยและการสอน
-พัฒนาหลักสูตร สื่อมัลติมีเดีย และคู่มือประกอบการเรียนรู้
-นำผลจากโครงการไปใช้เป็นฐานสำหรับงานวิจัยและการเรียนการสอนในอนาคต

ความต่อเนื่องของโครงการ :
1. ด้านการพัฒนานวัตกรรม
-พัฒนานวัตกรรมด้านพลังงานทดแทนที่เหมาะสมกับบริบทของชุมชน เช่น เครื่องอบแห้งพลังงานสะอาด
-สร้างสื่อการเรียนรู้ใหม่ ๆ เช่น คู่มือ แอปพลิเคชัน และสื่อมัลติมีเดีย เพื่อใช้ได้ต่อเนื่อง
2. ด้านการใช้ทรัพยากรชุมชน
-ส่งเสริมการใช้ทรัพยากรท้องถิ่นในการแปรรูปผลิตผลทางการเกษตรโดยใช้นวัตกรรมพลังงานสะอาด
-ลดต้นทุนพลังงานในครัวเรือนและชุมชนอย่างยั่งยืน
3. ด้านการศึกษาและการเรียนการสอน
-บูรณาการกับรายวิชาที่เกี่ยวข้อง เช่น “เทคโนโลยีพลังงานทดแทน” และ “ชีวิตกับการอนุรักษ์พลังงานอย่างยั่งยืน” ให้นักศึกษาได้เรียนรู้ต่อเนื่อง
ใช้เป็นฐานงานวิจัยเพื่อการพัฒนาต่อยอดในอนาคต
4. ด้านการสร้างผู้ประกอบการและเครือข่าย
-สนับสนุนการเป็นผู้ประกอบการพลังงานสะอาด เพื่อเพิ่มศักยภาพการแข่งขันเชิงพาณิชย์
-ขยายเครือข่ายความร่วมมือระหว่างมหาวิทยาลัย หน่วยงานภาครัฐ ภาคเอกชน และชุมชน เพื่อสนับสนุนโครงการในระยะยาว
5. ด้านการขยายผล
-ขยายผลไปยังชุมชนอื่นในจังหวัดมหาสารคามและพื้นที่ใกล้เคียง
-เป็นต้นแบบให้แก่การพัฒนาศูนย์เรียนรู้ด้านพลังงานสะอาดในพื้นที่อื่นของจังหวัด

ปัญหา/อุปสรรค :
1. การจัดสรรทรัพยากร เช่น บุคลากร วัสดุอุปกรณ์ ยังไม่เหมาะสม
2. มีข้อจำกัดด้านเทคโนโลยีหรือเครื่องมือที่ใช้สนับสนุนโครงการ
3. ข้อจำกัดด้านเวลาและฤดูกาลส่งผลต่อการดำเนินกิจกรรม

แนวทางการปรับปรุง :
1. ใช้ทรัพยากรอย่างคุ้มค่า โดยเน้นการจัดสรรบุคลากรและวัสดุอุปกรณ์ตามความจำเป็นจริง
2. ส่งเสริมการใช้เทคโนโลยีหรืออุปกรณ์ทดแทนที่ช่วยลดต้นทุน
3. กำหนด ระยะเวลาจัดกิจกรรมให้เหมาะสม กับฤดูกาลหรือบริบทของพื้นที่

ข้อเสนอแนะต่อมหาวิทยาลัย :
1. สานต่อและพัฒนาศูนย์การเรียนรู้
-สนับสนุนงบประมาณและบุคลากรในการพัฒนา “ศูนย์การเรียนรู้พลังงานสะอาด” ให้เป็นระบบถาวร
-ขยายผลจากพื้นที่นำร่อง (กุดรังโมเดล) ไปยังชุมชนอื่นในจังหวัดและภูมิภาค

2. บูรณาการการเรียนการสอนกับโครงการจริง
-นำโครงการเข้าสู่รายวิชาที่เกี่ยวข้อง เช่น พลังงานทดแทน สิ่งแวดล้อม วิศวกรรม และครุศาสตร์
-ให้นักศึกษาได้ลงพื้นที่จริง ฝึกปฏิบัติ และทำโครงงานที่สามารถนำไปใช้ประโยชน์ได้จริงในชุมชน

3. พัฒนางานวิจัยและนวัตกรรม
-ส่งเสริมให้อาจารย์และนักศึกษาทำวิจัยด้านพลังงานสะอาดและการอนุรักษ์พลังงาน
-ต่อยอดเทคโนโลยี เช่น เครื่องอบแห้งพลังงานสะอาด ให้เหมาะสมกับสภาพชุมชนและเชิงพาณิชย์

4. สร้างเครือข่ายความร่วมมือ
-ประสานความร่วมมือกับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น หน่วยงานภาครัฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชน
-พัฒนาโครงการร่วมที่สามารถใช้ทรัพยากรร่วมกันและสร้างผลลัพธ์ระยะยาว

5. สนับสนุนการเป็นผู้ประกอบการพลังงานสะอาด
-จัดหลักสูตรระยะสั้นเพื่ออบรมผู้สนใจเป็นผู้ประกอบการด้านพลังงานทดแทน-
-ส่งเสริมการสร้างรายได้และอาชีพใหม่จากการใช้เทคโนโลยีพลังงานสะอาด

6. ติดตามและประเมินผลต่อเนื่อง
-จัดให้มีการประเมินผลโครงการ (ทั้ง SROI และเชิงคุณภาพ) เพื่อนำข้อมูลมาปรับปรุง
-เก็บข้อมูลผลกระทบด้านเศรษฐกิจ สังคม การศึกษา และสิ่งแวดล้อมอย่างสม่ำเสมอ